Nieuws
ARCHIEF:

woensdag 10 januari 2024

John Albert Jansen overleden

Op 7 januari 2024 is filmmaker en oprichter van de stichting Oogland Film op 69-jarige leeftijd overleden. Hij leed al geruime tijd aan leukemie. John Albert Jansen (1954) studeerde Nederlands en Literatuurwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en in Berlijn. Na een verblijf van drie jaar in Berlijn begon hij in de jaren tachtig als schrijvend journalist voor onder meer Het Parool, de Volkskrant en Vrij Nederland. Daarnaast werkte hij voor radioprogramma’s van NPS, Humanistische Omroep, IKON en vooral de VPRO. Bij het radioprogramma VPRO Boeken, voorloper van het latere televisieprogramma met die titel, was hij presentator en eindredacteur. Vanaf midden jaren negentig ontwikkelde hij zich als maker van films en tv-documentaires met een onmiskenbaar eigen handschrift, op het snijvlak van kunst, literatuur en maatschappij. Geëngageerde films. Dat laatste was nog wel eens onderwerp van discussie. Zelf zei hij daarover in 2023: ‘Het is een vergissing die zich pakweg het afgelopen decennium heeft voltrokken dat “engagement” vooral “actueel” en “maatschappelijk” moet zijn. Dat engagement, betrokkenheid, ook kan zitten in ritme, vorm en compositie, lijkt te zijn verdwenen.’

Hij maakte documentaires in Indonesië en in Suriname, maar de laatste jaren legde hij zich vooral toe op het maken van bijzondere kunstenaarsportretten. Zo maakte hij films over Nobelprijswinnaars Herta Müller en Wislawa Szymborska, over Hugo Claus en Luc Tuymans, en over Remco Campert en Heere Heeresma. De film ‘Het alfabet van de Angst’ over Herta Müller werd genomineerd voor een Gouden Kalf. Zijn films waren geen conventionele filmportretten. Ze werden in 2015 raak getypeerd door NRC-criticus Hans Beerekamp: ‘Jansen slaagt er als geen ander in literatuur, landschappen en persoonlijke en nationale geschiedenis te vervlechten tot een documentaire, die zelf ook kunst is. Het is een poëtische vorm van visuele essayistiek.’

Tot het einde van zijn leven was hij aan het werk. Zijn laatste film, geproduceerd door Moondocs, ‘Het Stof dat Zwerft – De Odyssee van Edgar Hilsenrath’ is bijna af. We zullen de film in de geest van John Albert Jansen voltooien.